درس خارج فقه 96-97 جلسه 11

بسم الله الرحمن الرحیم

جلسه یازدهم درس خارج فقه(طهارت) استاد مختاری

به بحث در مسأله ششم رسیدیم در باب مضاف نجس و اینکه آب مضاف نجس بواسطۀ تبخیر پاک می­شود. اما بحث امروز این است :

مسأله 6: المضاف النجس یطهر بالتصعید کما مر و بالاستهلاک فی الکر أو الجاری»

دوم از مطهرات استهلاک است. ما سه عنوان از مطهرات در مسأله داریم، اول اینکه بیائیم سه عنوان را از هم تفکیک کنیم.

یکی از این سه عنوان استحاله است. یکی دیگر انقلاب است، و دیگری استهلاک است و اینها یک تفاوت علمی هم با هم دارند.

استحاله یعنی تبدیل یک صورتی به صورت دیگر و این به دو نحو قابل تصور است. یا حقیقی است یا عرفی است. حقیقی مثل تبدیل کلب به نمک.

یک مرتبه تبدیل از نگاه عرفی است، مثل تبدیل آب به بخار که قبلاً بیان شده است.

انقلاب یعنی تبدیل خواص شیء، اما صورت و ماده باقی است. مثل صیرورت خمر به خل.

استهلاک یعنی تفریق اجزاء یک شیء در آب مطلق به گونه­ای که «مستهلک» و «مستهلک فیه» عرفاً یکی تلقی می­شود، مثلاً یک لیوان آب مضاف نجس را بریزند در آب حوض و کرُ و این در آب تجزیه و توزیع شود، به صورتی که «مستهلک» و «مستهلک فیه» یکی شوند، یا مثلاً یک لیوان سرکه نجس را بریزند در حوض، لذا این مستهلک می­شود و پاک است. یا اینکه مثلاً یک مقدار به اندازۀ یک استکان یا نصف استکان بول را در آب استخر یا آب حوض بریزند، در اینجا این مستهلک می­شود و پاک است.

استهلاک سه صورت دارد:

1- استهلاک به نحو هو هویت است، مثل تراب قلیل که در گندم است و بعد از اینکه تبدیل شد به آرد، این استهلاک می­شود.

2- یک وقت استهلاک پشت سرش استحاله است، مثل خونی که بریزد در آب کُر و بعد از استهلاک این آب بواسطۀ استحاله پاک می­شود.

3- یک وقت استهلاک پشت سرش انقلاب است، مثل اینکه آب مضافی را که در آب کُر بریزند.

در مورد قسم اولی بحثی نیست و اشکالی ندارد و اکل بر تراب به حساب نمی­آید و در مورد دومی و سومی هم مسأله روشن است.

نکته این است که در بحث استهلاک، موادی که تجزیه می­شود در مستهلک فیه به قدری کم است که اصلاً به حساب نمی­آید، ولی یک وقت مثلاً ده لیتر سرکه نجس را بریزند در آب کُر، باز هم مستهلک است و اشکال ندارد. اما یک مقدار مزه­اش مزه ترشی می­دهد و یا اینکه صفتش تغییر می­کند که در اینجا هم هیچ مانعی ندارد، برای اینکه طعم و مزه و رنگ برای نجاست است، نه متنجس.

یک وقت یک مایع مضاف نجس، مثل بول در یک آب کُر ریخته می­شود و یک وقت یک چیز متنجس مثل آب انار را بریزند در آب کُر مطلق، آیا اینها با هم فرق می­کنند و مستهلک می­شوند یا خیر؟در اینجا گفتند در هر دو صورت اشکال ندارد و استهلاک حاصل می­شود، چون امتزاج پیدا می­کند با آب مطلق و آب مطلق عرفاً دیگر عین نجس نیست و در آب مضاف نجس دیده نمی­شود.

یک مخالفی در اینجا وجود دارد و آن هم علامه حلی است. ایشان فرق قائل شدند بین آنجایی که عین نجس باشد و بین آنجایی که آب مضاف متنجس باشد. ایشان می­فرمایند در جایی که آب مضاف متنجس است. مثلا اگر آب انار را بریزند در آب کُر، به مجرد ملاقات پاک است و مستهلک می­شود. اما در جایی که عین نجس باشد، مثل بول، به محض اینکه در آب کُر ریخته شود و به مجرد ملاقات پاک نمی­شود. بلکه باید امتزاج صورت گیرد.

مرحوم علامه در اینجا به چند روایت استناد می­کنند که البته بعضی از بزرگان، مثل مرحوم شیخ انصاری و دیگران می­گویند سندشان مشکل دارد و در اینها اثبات مدعا نمی­کند.

مشکل جایی است که اگر مایع روغن متنجس باشد و بریزد داخل آب کُر، چون روی آب می­آید، مشکل است. در اینجا مرحوم تبریزی معتقد است که به محض ملاقات با آب کُر، پاک نمی­شود، چون استهلاک پیدا نمی­کند. منتها اکثر فقهاء فتوی دادند که مایع نجس، مثل بول و مضاف متنجس، چه روغن باشد و چه روغن نباشد، به محض ملاقات با کُر مستهلک می­شود و پاک است. به نظر ما حق هم همین است، چون روغن میعان دارد.

دانلود فایل صوتی از طریق بارکد

[QR size=”150×150″ link=”yes”]http://www.m-h-mokhtari.com/wp-content/uploads/2018/06/3-اذر-00_35_52-.mp3[/QR]

دانلود پی دی اف از طریق بارکد

[QR size=”150×150″ link=”yes”]http://www.m-h-mokhtari.com/wp-content/uploads/2018/06/11.pdf[/QR]